Për pjesën më të madhe të gjysmë dekadës së fundit, fjala kryesore në sektorin e energjisë ishte “bollëku”. Britania po vuan nga mungesa e shoferëve të kamionëve për të furnizuar karburantet me benzinë. Ndërprerjet e energjisë në pjesë të Kinës pjesërisht rrjedhin nga përpjekjet e vendit për të frenuar emetimet. Pakësimi i rezervave të thëngjillit në stacionet e energjisë në Indi lidhet me një rritje të çmimit të importeve të mallrave.
Në industri që kishte kërkuar prej kohësh të raciononte prodhimin e lëndëve djegëse fosile për të mbajtur çmimet e larta papritmas u gjend e mbytur me furnizim të tepërt, pasi bumi i argjilës në Amerikë uli çmimin e naftës në të gjithë botën dhe burimet e energjisë së pastër, të tilla si era dhe dielli, konkurruan me lëndë djegëse të tjera të përdorura për prodhimin e energjisë, të tilla si qymyri dhe gazi natyror.
Megjithatë, një faktor themelor pritet të përkeqësojë mungesën në vitet e ardhshme: një rënie në investimet në puset e naftës, shpërndarësit e gazit natyror dhe minierat e qymyrit. Kjo është pjesërisht një pasojë nga periudha e bollëkut. Këtë vit mungesa e investimeve është një nga arsyet kryesore pse çmimet e të tre mallrave të energjisë janë rritur. Çmimet evropiane të gazit, megjithëse të paqëndrueshme, ishin afër niveleve rekord ndërsa nafta kaloi 81 dollarë për fuçi pasi Organizata e Vendeve Eksportuese të Naftës (opec), dhe prodhuesit si Rusia që janë pjesë e aleancës opek +, iu rezistuan thirrjeve për të rritur prodhimin në një takim më 4 tetor.
Kjo krizë nuk do të jetë e mirë për një botë që ende merr pjesën më të madhe të energjisë nga lëndët djegëse fosile. Edhe pse çmimet po rriten, investimet në naftë nuk tregojnë shenja të rritjes.
Një faktor tjetër që pengon investimet në naftë është sjellja e vendeve të OPEC+. Gjysmë dekada e çmimeve relativisht të ulëta gjatë “epokës së bollëkut”, e cila arriti kulmin e saj me një kolaps çmimi në fillim të pandemisë, shkatërroi arkën shtetërore. Kjo shkurtoi fondet për investime. Ndërsa çmimet rikuperohen, përparësia e qeverive nuk është të zgjerojë kapacitetin e prodhimit të naftës, por të rrisë buxhetet kombëtare. Për më tepër, prodhuesit shtetërorë janë të kujdesshëm, të shqetësuar se një shpërthim i ri i rasteve të Covid-19 mund të godasë përsëri kërkesën.
E gjithë kjo i vë prodhuesit e lëndëve djegëse fosile në një gjendje të vështirë. Një rënie e investimeve mund të bëjë të mundur që disa investitorë të naftës, gazit dhe qymyrit të dalin si banditë. Por sa më gjatë çmimet të qëndrojnë të larta, aq më shumë ka gjasa që kalimi në energjinë e pastër të vfundosë industrinë e karburanteve fosile. Konsumatorët, ndërkohë, duhet të përgatiten për më shumë mungesa.
/Burimi: The Economist/Përshtati në shqip: Priza.al/