Emisioni Vetting
Më 19 Qershor 2020, Ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë do të hapet për studimin e rishikimit të fizibilitetit dhe hartimit të projektit inxhinierik “Ndërtimi i Tunelit të Llogarasë” me fond limit 624 milionë lekë ose 6 milionë euro. Në garën për projektimin e mëtutjeshëm të pjesëve 8 të kompanive, nga të cilat 6 dhe kualifikohen automatikisht nga Ministria e Infrastrukturës, për mosplotësimin e kushteve.
Më 2020, publikimet e kompanive publike do të shpallin fit konsorciumin e kompanive “SEED Consulting”, “InfraKonsult”, “C Consulenten Ziviltechniker GESmbh”, “ELEA iC doo” dhe “IBE dd svetovanje, projektime në inzenir”, me ofertë ose lekë rreth 618.
Në garën e kualifikimit edhe bashkimi i kompanive “SWS Engineering” spa , “LLAZO” shpk dhe “NET-GROUP” me ofertë 540 milionë lekë. Kjo e fundit është kompania e Valter Begajt, ish-ortaku i ish Drejtorit të ARRSH-së, Evis Berberi, që të dy të arrestuarit dhe nën hetimin e SPAK për tenderin e fituar nga Autoriteti Rrugor Shqiptar.
Pas përfundimit të garës për studimin e fizibilitetit, më 14 dhjetor 2020, Ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë do të hapte garën për tenderin e parë për “Ndërtimin e Tunelit të Llogarasë” në seksionin e rrugor Orikum-Himarë pjesë e Autostradës SH8 (Vlorë – Sallarë) miliardë.
Ky tunel parashikohet të ketë një gjatësi prej rreth 6 kilometrash dhe nis nga ura e Shën Elizës në gjendjen e Dukatit deri në urën e Palasës. Sipas përllogaritjeve, duke kaluar përmes tuneli, me një shpejtësi 50-80 km/orë, koha për të kaluar nga një anë e Llogarasë në jetë do të jetë 7- 10 minuta. Tuneli do të lidhet në hyrje dhe dalje të tij nga dy ura. Kalimi i automjeteve të transportit rrugor në këtë tunel do të jetë pa pagesë.
Sipas avokatit Leonard Karaj zbulohet se kemi mosrealizim me vleren deri ne 3 miliarde leke, qe me lidh me urat.
Këto ishin më tepër dy ura që japin bukurinë e tire kushtojnë 25-30 milionë euro.
Por në dokumentet e tenderit të parë është specifikuar se kompania që do të shpallet fituese, do të ketë në të njëjtën kohë 37 ose ka një numër të madh të kompanive që do të shpallen fituese.
Gara për tenderin, i cili më vonë do të anulohej, do të shfaqte indiciet e para për korrupsion. “Vetting” do të zbulonte me fakte se si në këtë garë do të diskriminoheshin kompani që kanë fuqinë dhe eksperiencën për të realizuar projekte të tilla. Konkretisht, sipas dokumenteve, kompania garuese duhet të demonstrojë kapacitetin teknik për realizimin e tunelit, si dhe të plotësojë disa kushte specifike. Sipas Dokumenteve Standarteve të Tenderit (DST) kompania garuese duhet të demonstronte përvojën e suksesshme si kontraktor kryesor për një kontratë ose kontrata që përfshijnë minimalisht ndërtimin e 4 (katër) urave me gjatësi për urë prej të paktën 120 m.
Në këtë fazë vjen edhe një pyetje: Përse një kompani garuese në këtë tender duhet të ketë ndërtuar patjetër një projekt me 4 ura, me gjatësi 120 m, kur projektin mund ta realizojë edhe nëse ka ndërtuar një urë me gjatësi 500 m?
Nga dosja e SPAK evidentohet se shumë kompani kanë bërë ankesa për tenderin e parë të anuluar para se të aplikonin pasi kishte kritere diskriminuese, por këto nuk janë marrë parasysh nga Autoriteti Rrugor Shqiptar. Nga komunikimet midis zv.kryeministres Balluku dhe ish drejtorit të ARRSH-së zbulohet se për tenderin e parë të tunelit të Llogarasë, Balluku do të urdhëronte Berberin ta anulonte.
Vetë Ligji nr. 162/2020 i Prokurimeve Publike ka si synim të sigurojë mirëpërdorimin e fondeve publike dhe të nxisë pjesëmarrjen e kompanive private në procedurat e tenderave. E thënë shkurt, të realizohen projektet sipas kushteve të përcaktuara me çmimin më ekonomik. Madje, ky ligji ka një nen specifik për rastin e diskriminimit të operatorëve ekonomikë.
Vetëm duke konstatuar kriteret specifike që janë vendosur te tenderi për ndërtimin e urave, “Vetting” ka zbuluar faktin se kemi të bëjmë me shkelje të nenit 2 të ligjit të Prokurimeve Publike.
Kjo pasi Ministria e Infrastrukturës parashikonte dorëzimin e ofertave për ndërtimin e tunelit të Llogorasë me 12 shkurt 2021, por e shtyu këtë afat deri në 1 mars 2021. Nga dokumentet e siguruara nga “Vetting”, Ministria ka bërë disa ndryshime përsa u takon kritereve për kompanitë që janë të interesuara për të marrë pjesë në garë.
Konkretisht, kanë ndodhur disa ndryshime në kapitullin 12, ku gjenden kushtet specifike të kualifikimit që lidhen me kapacitetet financiare dhe ekonomike. Aty shpjegohet se për EBITDA-n, që është fitimi përpara interesave, taksave, zhvlerësimit dhe amortizimit, për pesë vitet e fundit, pra për periudhën 2015-2019, ishte vendosur një shifër prej 50 milionë eurosh. Në këtë rast, ky kriter është ndryshuar dhe është ulur në 20 milionë euro.
Por Ministria nuk është ndalur me kaq, pasi ka vendosur edhe sqarime të tjera për pjesën e realizimit të një projekti të ngjashëm. Nëse në fillim të tenderit kërkohej që kompanitë të provonin se në 5 vitet e fundit kishin ndërtuar një gjatësi prej 8 kilometrash tunel, atyre, në arnimin e projektit, u kërkohet të provojnë se projektin e kanë zbatuar me një afat prej 3 vitesh.
Megjithatë, grupi i prokurimit të tenderit nën drejtimin e ministres Balluku nuk është ndalur me kaq. Nëse në fillim të projektit kërkohej që kompania të kishte realizuar punë të ngjashme me një vlerë sa 70% e fondit limit të kontratave, ajo ulet në 50% të fondit limit të kontratave.
Pra, kompania duhet të ketë projekte me vlerë 9,5 miliardë lekë ose 95 milionë euro gjatë 5 viteve të fundit.
Edhe pse Ministria ndryshon kushtet, përsëri asnjëra nga kompanitë nuk arriti që të shpallej fituese për këtë projekt.
Një muaj më vonë, në prill 2021, Ministria e Infrastrukturës do të anulojë tenderin pasi asnjë nga ofertat nuk ka marrë nga kompanitë nuk përputhet me kriteret e hartimit të dokumenteve.
Por kjo nuk është ajo e parë që tenderat e grupit të tyre prodhojnë situata të tilla, të cilat janë më të mëdha, që shpesh përkojnë vetëm për mua që kërkon nga vetja e interesit. Dyshimet korrupsionin me fondet publike përforcohen nga ndryshimet e dokumenteve, por edhe nga zgjatja e afateve të kësaj tenderi.
Disa muaj pas anulimit të tenderit për tunelin e Llogarasë, Ministria e Infrastrukturës do të rishpallet përsëri tenderin me fond limit 18.9 miliardë lekë. Në garë kësaj radhe do të merrnin pjesë 4 grupe kompanish. Pas studimit të dokumenteve të tenderit, Open Data Albania e shënoi me flamur të kuq.
Kjo pasi më 8 tetor 2021, Ministria e Infrastrukturës do të kualifikohet të gjithëve, me të gjitha kompanitë e përfshira turke “INTEKAR YAPI TURIZM ELEKTRIK INSAAT” “ASL INSAAT TAAHHUT”, të shpallur automatikisht fituese me miliona euro ose 17 euro.
Sipas Open Data, ky tender rrezik i mundshëm për korrupsionin, për shkak të kualifikimit të paqartë të konkurrentëve. Bie në sy fakti se, grupi i kompanive shqiptare dhe të huaj, “JV CONCORD ENGINEERING AND CONTRACTING”, “ALB BUILDING” shpk dhe “ALB STAR”, kishin ofertë më të ulët se kompanitë turke me vlerën 15.8 miliardë lekë. Pra, të skualifikuarit kishin një ofertë gati 12 milionë euro më pak se oferta fituese.
Sipas Komisionit të Vlerësimit të Ofertave, ky grup u skualifikua sepse nuk kanë asnjë projekt që të ketë në lidhje me një ure me gjatësi 120 m.
